Tháng 9 luôn là thời điểm bận rộn với thị trường nhà cho thuê ở Paris,ếunhàthuêgiárẻdaidẳnghàngthậpkỷởchâuÂtạ đình phong khi sinh viên quay trở lại thành phố sau kỳ nghỉ hè. Nhưng vào năm nay, những người tìm phòng giá rẻ đối mặt với thách thức khó khăn hơn bao giờ hết.
Nghiên cứu được Deloitte công bố vào tháng 8 cho hay Paris là thành phố thuê nhà đắt đỏ thứ hai ở EU - sau Dublin, với chi phí thuê trung bình 28,5 euro mỗi m2. Tại đây, lượng giao dịch bất động sản giảm 23% trong quý II. Không thể mua được nhà do lãi suất cao, nhiều người cần thuê hơn khiến thị trường thêm thắt chặt.
Housing Europe, tổ chức bảo trợ làm việc với các nhóm cung cấp nhà ở xã hội cho biết trong thập kỷ tính đến năm 2022, giá thuê nhà trung bình ở EU đã tăng 19% và bán nhà tăng 47%. Những năm gần đây, các cú sốc bên ngoài rất nhiều như Covid-19, khủng hoảng năng lượng, chi phí sinh hoạt tăng, cùng góp phần khiến tình hình trên toàn thị trường nhà ở tệ hơn.
Tại các thành phố trên khắp châu Âu, giá thuê nhà tăng cùng với chi phí năng lượng và thực phẩm leo thang đang buộc người dân phải điều chỉnh lối sống, đặc biệt là giới trẻ. Tại 27 nước thành viên EU, hơn 25% người 15 đến 29 tuổi cho biết phải sống trong điều kiện chật chội vào 2022. Tại Ireland, 30% thanh niên từ 18 đến 24 tuổi vẫn sống với bố mẹ, tăng gần 10% trong 5 năm.
Một người cầm tấm biển ghi "Tôi muốn rời khỏi nhà của bố mẹ nhưng tiền thuê nhà không cho phép" tại cuộc biểu tình đòi điều kiện nhà ở tốt hơn ở Lisbon, Bồ Đào Nha ngày 30/9. Ảnh: AFP
Ruth Owen, Phó giám đốc FEANTSA, liên đoàn gồm các tổ chức làm việc với người vô gia cư trụ sở tại Brussels, cho biết cuộc khủng hoảng nhà thuê đã kéo dài hàng chục năm. "Vấn đề mang tính cơ bản là chi phí nhà ở đã tăng nhanh hơn thu nhập trong nhiều thập kỷ ở EU và đã tăng tốc ở nhiều nơi", Owen cho biết.
Có rất ít hy vọng để sớm cải thiện. Giữa tháng 9, Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đã nâng lãi suất cơ bản lên mức kỷ lục 4%. Nó sẽ duy trì ở mức cao "cho đến khi cần thiết" để đẩy lùi lạm phát, theo Giám đốc ECB Christine LaGarde.
Nguồn cung nhà mới lại suy giảm. Xây dựng nhà trên khắp eurozone đã chậm lại ở mức thấp nhất kể từ tháng 4/2020, do chi phí xây dựng cao và các vấn đề về chuỗi cung ứng gây ra bởi đại dịch Covid-19 và xung đột Ukraine.
Theo báo cáo năm 2023 của cơ quan nghiên cứu Viện IFO ở Munich, khoảng 1,58 triệu ngôi nhà mới dự kiến được hoàn thành vào 2025 trên 19 quốc gia châu Âu, ít hơn 14% so với năm 2022. Vấn đề đặc biệt nghiêm trọng ở Đức, nơi dự kiến số lượng nhà ở xây mới sẽ giảm 32% trong giai đoạn 2023-2025.
Ngoài ra, còn có những vấn đề dai dẳng với nhà ở hiện hữu. Angela Baldellou, Giám đốc tổ chức phi chính phủ về nhà ở Observatorio CSCAE (Tây Ban Nha), cho biết châu Âu có một lượng nguồn cung nhà đã cũ và kém hiệu quả năng lượng. "Chúng ta cần điều chỉnh về mặt hiệu quả sử dụng năng lượng, và nguồn dự trữ nhà vì dân số châu Âu đang già đi hàng năm", bà nói.
Diana Yordanova, Giám đốc truyền thông của Housing Europe, cho biết một giải pháp khả thi đòi hỏi phải "đạt được sự cân bằng tốt giữa các mục tiêu bền vững và nhu cầu về nhà ở, khả năng chi trả và nơi ở dễ sống hơn".
Kịch bản tồi tệ nhất là tình trạng thiếu nhà ở chất lượng tốt, giá cả phải chăng có thể sẽ đẩy giá lên cao hơn và làm giảm khả năng tiếp cận của những người ít có khả năng mua nhất. Trong lúc này, niềm tin vào thị trường đang ở mức thấp.
Nghiên cứu từ công ty tư vấn pháp lý toàn cầu Weil, Gotshal & Manges cho biết bất động sản là lĩnh vực gặp khó khăn nhất ở châu Âu vào năm 2023, chịu mức độ bất ổn tài chính, biến động lớn và rủi ro gia tăng.
Yordanova cho rằng để tránh khủng hoảng làm rung chuyển thị trường có thể đòi hỏi phải thay đổi cách tiếp cận ở một số quốc gia và thành phố. Ở nhiều nước, vấn đề là nhà ở được coi là tài sản và thường bị đầu cơ.
"Nếu nhìn vào một số hệ thống nhà ở thành công nhất trên khắp châu Âu, chúng ta sẽ thấy sự đầu tư liên tục vào nhà ở xã hội, để khi thị trường rơi vào khủng hoảng, những người dễ bị tổn thương nhất sẽ không rơi vào tình trạng khó khăn", bà nêu.
Theo số liệu từ FEANTSA, số người vô gia cư ở EU đã tăng 30% kể từ năm 2019. Gần 900.000 người phải ngủ ngoài đường hoặc ở trong những nơi ở dành cho người vô gia cư mỗi đêm.
Tuy nhiên, vẫn có một số câu chuyện thành công ở châu Âu. Vienna (Áo), đầu tư khoảng 500 triệu euro vào xây dựng và cải tạo nhà ở cũng như hỗ trợ tài chính cho các hộ gia đình có thu nhập thấp. Gần 60% dân số sống các loại hình nhà ở xã hội.
Phần Lan đưa ra một ví dụ khác về cách chính sách dài hạn của chính phủ có thể giảm thiểu tình trạng vô gia cư. Cách tiếp cận của họ hoạt động dựa trên nguyên tắc "nhà ở là trên hết", công nhận nhà ở là một quyền cơ bản của con người mà một khi được cung cấp sẽ đóng vai trò là nền tảng để giải quyết các vấn đề khác.
Owen tin rằng những sáng kiến tương tự có thể thực hiện được trên khắp EU. "Bước đầu tiên để giải quyết tình hình ở EU là một cam kết chính trị", bà nói.
Anh Kỳ (theo France24)